9 maja 2016 roku mogliśmy obserwować jedno z najrzadszych (i ostatnio najciekawszych) zjawisk astronomicznych na naszym niebie, czyli przejście (tranzyt) Merkurego przed tarcza Słońca. Do tranzytu planety przed tarczą słoneczną dochodzi wówczas, gdy planeta znajduje się w odpowiednim położeniu pomiędzy Ziemią, a Słońcem. Tranzytująca planeta jest wtedy widoczna na tle tarczy słonecznej jako maleńka ciemna plamka. Merkury jest najbliższą Słońca i jednocześnie najmniejszą planetą w naszym układzie planetarnym, która w porównaniu z gwiazdą centralną wydaje się być wręcz mikroskopijnie mała.
Tegoroczne majowe zjawisko obserwowały rzesze miłośników astronomii na całym świecie. W Polsce, w wielu miejscach, organizowane były specjalne pokazy. Na liście opublikowanej na portalu “Urania – Postępy Astronomii” – dwumiesięcznika poświęconego upowszechnianiu wiedzy astronomicznej – znalazło się 57 takich miejsc, gdzie organizowano pokazy. Na tej liście widniała również Włodawa za sprawą Szkolnego Koła Astronomicznego PULSAR, którego członkowie na placu szkolnym Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 i II Liceum Ogólnokształcącego prowadzili obserwacje.
Tranzyt Merkurego rozpoczął się ok. godz. 13.12 polskiego czasu i trwał do godz. 20.42, przy czym w Polsce obserwacje zakończyły się wcześniej, niż w innych krajach, ponieważ Słońce w tym dniu zaszło około godziny 20.09.
Początek obserwacji nie nastrajał zbyt optymistycznie, ponieważ gruba pokrywa chmur zasłaniała Słońce. W związku z tym niemożliwe było zarejestrowanie wstępnej fazy zjawiska związanej z tzw. pierwszym i drugim kontaktem, czyli „wejściem” planety na tarczę słoneczną. Jednakże po kilkudziesięciominutowym oczekiwaniu pogoda poprawiła się na tyle, że bez problemu można było dostrzec „wędrującą” planetę na tle Słońca. Obserwacje prowadzono wykorzystując metodę projekcyjną, czyli rzutowania obrazu Słońca na ekran oraz bezpośrednią obserwację za pomocą specjalnego teleskopu słonecznego, wyposażonego w filtr przepuszczający wąskie pasmo czerwonego światła pochodzące od atomów wodoru.
Włodawscy obserwatorzy stali się dzięki temu naocznymi świadkami tego rzadkiego i spektakularnego zjawiska, dołączając tym samym do tysięcy obserwatorów-pasjonatów, rozsianych po całym świecie. Tranzyt planety należy do zjawisk niezwykle rzadkich. Na przestrzeni 243 lat dochodzi do około 30 tranzytów Merkurego i tylko 4 tranzytów Wenus. Dla danego miejsca na Ziemi, przy odpowiednich warunkach atmosferycznych, możliwe jest zaobserwowanie tylko połowy z tych tranzytów, gdyż druga połowa przypada w nocy. W Polsce dało się ostatnio obserwować dwa tranzyty Wenus: 8 czerwca 2004 r. i 6 czerwca 2012 r. oraz dwa tranzyty Merkurego – 7 maja 2003 r. i to z 9 maja br. (członkowie PULSARA każdorazowo prowadzili obserwacje). Najbliższa okazja powtórzenia obserwacji tranzytu Wenus w Polsce, będzie dopiero w czerwcu 2247 roku, zaś tranzytu Merkurego 13 listopada 2032 r. czyli już za 16 lat.
Koło astronomiczne PULSAR
