Informacje ogólne dotyczące dodatku węglowego

Dodatek węglowy to jednorazowe świadczenie w wysokości 3 tys. zł. Przysługuje gospodarstwu domowemu, w którym główne źródło ogrzewania zasilane jest paliwem stałym.

Dodatek węglowy przysługuje gospodarstwom domowym, które spełniają jednocześnie następujące warunki:
a) głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego wnioskodawcy musi być kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe,
b) wskazane przez wnioskodawcę źródło ogrzewania zasilane jest węglem kamiennym, brykietem lub peletem zawierającymi co najmniej 85% węgla kamiennego,
c) wskazane przez wnioskodawcę źródło ogrzewania musi być wpisane lub zgłoszone do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB), o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków,
d) wpisanie bądź zgłoszenie głównego źródła ogrzewania do CEEB uprawniające do przyznania dodatku węglowego musi być zrealizowane do dnia 11 sierpnia 2022 r. Wskazany termin nie dotyczy nowych źródeł ogrzewania, tj. wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy do CEEB (o których mowa w art. 27g ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków).

Przez gospodarstwo domowe, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym, rozumie się:
a) osobę fizyczną samotnie zamieszkującą i gospodarującą (gospodarstwo domowe jednoosobowe)
lub
b) osobę fizyczną oraz osoby z nią spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie z nią zamieszkujące i gospodarujące (gospodarstwo domowe wieloosobowe).

W przypadku gospodarstw domowych jednoosobowych należy zwrócić uwagę na warunek samotnego zamieszkiwania i gospodarowania. Wobec tego nie można uznać, że w jednym lokalu mieszkalnym (bądź budynku jednorodzinnym) prowadzonych jest kilka jednoosobowych gospodarstw domowych, ponieważ nie jest spełniona przesłanka samotnego zamieszkiwania.

Prowadzenie wieloosobowego gospodarstwa domowego wiąże się ze wspólnym zamieszkiwaniem, gospodarowaniem (w tym wspólnym ponoszeniem kosztów paliwa czy wykonywaniem wspólnie obowiązków domowych) oraz pozostawaniem w faktycznym związku (współdziałanie w celu zaspokojenia wspólnych potrzeb życiowych).

W celu wyjaśnienia wątpliwości w zakresie pojęcia wspólnego gospodarowania, spośród wielu przykładów wyjaśnień na gruncie orzecznictwa sądów, można przytoczyć fragment jednego z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego określającego definicję wspólnego gospodarowania: „Wspólnie gospodarować oznacza wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą prowadzi się gospodarstwo domowe, a wszystko dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują. Na okoliczność wspólnego gospodarowania składają się różne elementy, jak ponoszenie kosztów i opłat za mieszkanie, opieka udzielana w chorobie, wykonywanie zwykłych czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, dysponowanie wspólnym dochodem z przeznaczeniem na zaspokojenie potrzeb życiowych.”(I OSK 1483/16).

Na potrzeby przyznawania dodatku węglowego przyjmuje się jako zasadę, że pod jednym adresem zamieszkania znajduje się jedno gospodarstwo domowe. w świetle niepokojących informacji o próbach wyłudzenia dodatków przez wnioskodawców „sztucznie” dzielących gospodarstwa domowe, ustawodawca zdecydował o doprecyzowaniu przepisów poprzez wyraźne wskazanie, że jeden dodatek węglowy przysługuje na jeden adres zamieszkania.

Wobec powyższego, zgodnie art. 2 ust. 3a ustawy o dodatku węglowym, w przypadku gdy pod jednym adresem zamieszkuje kilka gospodarstw domowych, przyznany może być tylko jeden dodatek węglowy.

Jednocześnie zgodnie z art. 2 ust 3b ww. ustawy, w przypadku gdy wniosek o wypłatę dodatku węglowego złożono dla więcej niż jednego gospodarstwa domowego mających ten sam adres miejsca zamieszkania, to dodatek ten jest wypłacany wnioskodawcy, który złożył wniosek jako pierwszy (pozostałe wnioski pozostawia się bez rozpoznania).

W przypadku złożenia przez wnioskodawców kilku wniosków na jeden adres zamieszkania, gmina powinna dokonać weryfikacji w celu ustalenia wnioskodawcy, który złożył wniosek jako pierwszy. Jednocześnie należy podkreślić, że organ rozpatrujący wniosek może zwrócić się do wnioskodawców o złożenie oświadczenia w przedmiocie. Wyrażona w art. 7 KPA zasada prawdy obiektywnej upoważnia organ administracji do podjęcia z urzędu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli, w tym do złożenia stosownych oświadczeń.

Zarówno gminy, jak i ośrodki pomocy społecznej, posiadają prawo do weryfikacji w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) informacji dotyczących źródła ogrzewania wnioskodawcy (zgodnie z art. 2 ust. 15 oraz art. 3 ust. 2 ustawy o dodatku węglowym).

W zakresie prawdziwości danych zawartych we wniosku (używanie jednego z wymienionych we wniosku i ustawie źródeł ogrzewania jako głównego źródła ogrzewania; zasilane tego źródła ogrzewania węglem kamiennym, brykietem lub peletem zawierającymi co najmniej 85% węgla kamiennego) należy mieć na uwadze, że oświadczenia wnioskodawcy zawarte we wniosku składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Jednocześnie należy pamiętać, że organ w przypadku uzasadnionych wątpliwości, co do informacji zawartych we wniosku może wezwać wnioskodawcę do złożenia dodatkowych wyjaśnień, przekazania odpowiednich dokumentów czy dowodów. Możliwość ta dotyczy również przypadków gdzie deklaracja CEEB zawiera niepełne informacje – np. nie wskazano, że źródło ciepła jest źródłem eksploatowanym, nie wskazano, że jego funkcją jest ogrzewanie (C.O.), czy też (w przypadku kotłów na paliwo stałe) nie wskazano stosowanego rodzaju paliwa.

W zakresie wypłaty dodatku węglowego nie jest istotne, kto jest właścicielem źródła ogrzewania (właścicielem nieruchomości). Istotne jest faktyczne korzystanie przez gospodarstwo domowe wnioskodawcy z danego źródła ogrzewania wpisanego do CEEB.

Jedną ze zmian wprowadzonych w nowelizacji ustawy o dodatku węglowym jest doprecyzowanie kwestii terminu dokonania zgłoszenia lub wpisania głównego źródła ogrzewania do CEEB. Powodem wprowadzenia ww. doprecyzowania były informacje o próbach wyłudzenia dodatków węglowych poprzez nieuprawnione zmodyfikowanie złożonej wcześniej deklaracji CEEB, aby zyskać uprawnienie do pobrania świadczenia (np. poprzez zamianę zgłoszonego kotła gazowego na kocioł węglowy).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, główne źródło ogrzewania wskazane we wniosku o wypłatę dodatku węglowego musi być wpisane lub zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (Dz.U. z 2022 r. poz. 438, 1561 i 1576), dodnia11sierpnia2022r.,albopotymdniu – w przypadku głównych źródeł ogrzewania wpisanych lub zgłoszonych porazpierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 tej ustawy.

Wobec tego, w przypadku gdy po 11 sierpnia 2022 r. dokonano modyfikacji złożonej deklaracji CEEB, która to modyfikacja spowodowała uzyskanie uprawnienia do pobrania dodatku węglowego (np. zmiana kotła gazowego na kocioł na paliwo stałe) – świadczenie to nie może być przyznane.

Jeżeli jednak modyfikacja dokonana po dniu 11 sierpnia 2022 r. nie wpływała na uzyskanie uprawnienia do pobrania dodatku (np. w deklaracji złożonej przed 11 sierpnia 2022 r. wyszczególnione było źródło ogrzewania na paliwo stałe, które wskazane zostało we wniosku o wypłatę dodatku) – świadczenie to może być przyznane.

Jednocześnie w przypadku zgłoszenia po 11 sierpnia 2022 r. nowej deklaracji CEEB ze źródłem zgłaszanym po raz pierwszy (np. w nowo wybudowanym budynku bądź w przypadku nowego źródła w już istniejącym budynku) i wskazanie tego źródła we wniosku o wypłatę dodatku węglowego – świadczenie to może być przyznane.

Należy zauważyć, że weryfikacja danych zawartej w deklaracji CEEB zgodnie ze stanem dzień 11 sierpnia 2022 r. może być utrudniona z powodu ograniczeń technicznych w zakresie dostępu pracownika gminy do wcześniejszych wersji danej deklaracji zawartej w systemie CEEB. W tym miejscu trzeba wskazać, że gmina może wezwać wnioskodawcę do złożenia dodatkowych wyjaśnień – np. przedstawienia deklaracji CEEB w wersji z przed dnia 11 sierpnia 2022 r. Należy wskazać również, że w przypadku deklaracji składanych papierowo (które są systematycznie dodawane do bazy CEEB przez pracowników gmin), gminy posiadają informacje w zakresie daty złożenia takiej deklaracji oraz jej treści.

UWAGA: Ustawowy termin obowiązujący właścicieli i zarządców budynków mieszkalnych i niemieszkalnych do złożenia deklaracji o źródłach ciepła minął 30 czerwca br. Jakkolwiek Główny Urząd Nadzoru Budowlanego udostępnił możliwość składania deklaracji również po tym terminie i odstąpił od automatycznego naliczania kar (informacja dostępna na stronie: https://www.gunb.gov.pl/aktualnosc/wlascicielu-i-zarzadco-po-30-czerwca-wciaz-skladamy-deklaracje-do-ceeb), jednak zgodnie z art. 27h ust. 1 ustawy o wspieraniu termomodernizacji ten kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie składa w terminie deklaracji musi się liczyć z zagrożeniem karą grzywny, która może wynieść maksymalnie 5000 zł. Na stronie GUNB dostępny jest Komunikat Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego (treść komunikatu dostępna na stronie: https://www.gunb.gov.pl/strona/komunikaty-ginb), w którym wskazuje on, że jakakolwiek zmiana rodzaju źródła ciepła oraz wykorzystywanego paliwa – nie z uwagi na popełnioną pomyłkę – lecz ze względu na potrzebę wykazania w CEEB kotła/pieca węglowego dla innych celów, jak np. uzyskanie dodatku osłonowego lub dodatku węglowego, może skutkować odpowiedzialnością karną za składanie fałszywego oświadczenia.

W związku z informacjami o próbach wyłudzenia dodatków węglowych poprzez świadome działanie polegające na zmodyfikowaniu złożonej wcześniej deklaracji CEEB, w celu uzyskania uprawnienia do pobrania świadczenia (np. poprzez zamianę zgłoszonego kotła gazowego na kocioł węglowy lub dopisania kozy czy kominka), w nowelizacji przepisów ustawy o dodatku węglowym wprowadzono zapis obligujący organy samorządowe do opublikowania informacji o okresowych kontrolach źródeł ogrzewania.

Zgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy o dodatku węglowym Wójt, burmistrz albo prezydent miasta zamieszcza w widocznym miejscu oraz publikuje w Biuletynie Informacji Publicznej informację o przeprowadzaniu przez osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie okresowej kontroli źródeł ogrzewania, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 869 i 2490 oraz z 2022 r. poz. 1557)